Vốn xã hội và tôn giáo

Vừa đọc được một nghiên cứu khá thú vị về mối tương quan giữa tôn giáo và lòng tin (1 dạng vốn xã hội), chợt nhớ đến bài này trên VNN đã lâu, khi mà tác giả viết "Tôn giáo cũng góp phần đáng kể trong việc hình thành vốn xã hội". Sau đó tôi có viết 1 bài cho rằng nhà báo cần thận trọng hơn khi viết những nhận định, bình luận của mình về một vấn đề nào đó mà mình không có chuyên môn sâu. Nghiên cứu này đưa ra bằng chứng khá thuyết phục bác bỏ nhận định trên của nhà báo.


Trục tung đại diện thước đo lòng tin, nước nào nằm càng trên cao thì càng có nhiều vốn xã hội. Trục hoành đại diện cho lòng tin tôn giáo, nước nào nằm càng về bên phải thì càng có nhiều người tin về vai trò quan trọng của tôn giáo trong cuộc sống của mình. Bạn xem thêm trong bài nghiên cứu để thấy xử lý thống kê để kiểm soát các tác động khác cũng khẳng định kết quả này.

Và bạn thấy tương quan nghịch giữa 2 khái niệm này rồi đó. Càng nhiều niềm tin tôn giáo thì lòng tin (vốn xã hội) càng thấp.

(Bổ sung: Một bạn email cho tôi đặt vấn đề về việc suy diễn kết quả thống kê từ tổng thể về cá biệt. Đây là bình luận khá sắc sảo.

Tôi nghĩ rằng nghiên cứu trong kinh tế nói chung, và các nghiên cứu cross-country cụ thể, cho ra kết quả để phục vụ tổng thể, mang tính trung bình. Nói tôn giáo tác động nghịch đến lòng tin thì chỉ đúng với tính chất tổng thể của vấn đề, nhưng có thể không đúng với một trường hợp cá biệt nào đó. Cho nên khi tôi dùng kết quả nghiên cứu về tổng thể để bác bỏ nhận định riêng về Việt Nam thì cũng không khoa học lắm. Đáng lẽ tôi phải viết là tôi biết kết quả chung của thế giới là như vậy, nếu tác giả muốn khẳng định tôn giáo có vai trò tích cực trong hình thành vốn xã hội ở Việt Nam thì tác giả hãy chỉ ra một nghiên cứu cụ thể ở VN chứng minh điều này. Còn nếu không chỉ ra được, coi như chúng ta không biết gì cả về mối quan hệ giữa tôn giáo và vốn xã hội ở VN, tuy nhiên xác suất để mối quan hệ này là nghịch lớn hơn xác suất để mối quan hệ là cùng chiều)
____________________

Bài nghiên cứu khá thú vị, nhất là phần 2 khi các tác giả tổng hợp các nghiên cứu trước đó.