Lượng hóa chủ nghĩa bình quân ở Việt Nam

Bác Nguyễn Quang Lập viết thế này trong bài về chủ nghĩa bình quân ở Việt Nam nhân sự kiện GS Nguyễn Bảo Châu được huy chương Fields:

"...Tất nhiên Ngô Bảo Châu về nước dạy không phải vì 5 triệu đồng kia nhưng với một đồng lương như thế trả cho một tài năng toán học thì thật là xấu hổ, nó bĩ mặt dân Việt vốn là dân luôn coi trọng tài năng. Nhà nước ta không bao giờ tiếc tiền đối với nhân tài cả. Chỉ có chúng ta tự làm khổ nhau, ngáng chân nhau vì chủ nghĩa bình quân và thói đố kị. Tao giáo sư mày cũng giáo sư, thậm chí tao còn ông nọ bà kia, mày chẳng qua chỉ là giáo sư quèn, tại sao lương mày lại cao hơn cả lương tao. Đằng sau những giải thích đổ lỗi cho cơ chế liệu có tâm lý đó không? Chắc có."

Bác Nguyễn Quang Lập nói về chủ nghĩa bình quân đúng quá. Bài nghiên cứu này đăng trên Journal of Development Studies đo lường "chủ nghĩa bình quân" của người Việt Nam (mẫu là nông dân), tính ra chỉ số ưa thích bình quân là 0.28. Chỉ số này càng thấp thì càng thích sự quân bình về thu nhập giữa mình và người khác.

Chỉ số ưa thích bình quân này ở Thụy điển là từ 0.59 - 0.71, ở Trung quốc là từ 0.42 - 0.51, ở Costa Rica là 0.45.

Cách đo lường chỉ số ưa thích bình quân này hơi phức tạp một chút, nhưng căn bản là thế này: người tham gia nghiên cứu sẽ chọn lựa giữa 2 phương án A và B.

Phương án A: thu nhập của mình 2.5 triệu đồng, thu nhập của những người khác là 3 triệu đồng.

Phương án B: thu nhập của mình là 2.3 triệu đồng, thu nhập của những người khác là 2 triệu đồng.

Nếu bạn không thích bình quân, nghĩa là quyết không theo chủ nghĩa bình quân, bạn sẽ chọn phương án B, vì lúc này mặc dù bạn bị thiệt 200.000 đồng so với nếu chọn phương án A, bạn vẫn có thu nhập cao hơn trung bình của những người khác.

Tại sao chủ nghĩa bình quân ở nước ta lại nặng nề như vậy? Làm cách nào để thoát khỏi nó (hay các yếu tố nào làm tăng chỉ số ưa thích bình quân)?

Làm nghiên cứu. Làm nghiên cứu.